Nội Dung Trong Bài: show

Cây hoa lan cattleya là giống hoa lan đẹp, có mùi thơm rất đặc biệt, nếu các bác đã từng trồng và chăm sóc những cây lan cattleya thì sẽ cảm nhận rất rõ được điều này, lan cattleya đang là thú chơi thượng đẳng của người chơi lan, cây có tuổi thọ rất dài, tuổi thọ trung bình từ 20-30 năm nếu các bác chăm sóc tốt, thật khó tin phải không nào, sau đây là các đặc điểm về cây lan cattleya và nguần gốc cũng như cách chăm sóc của lan cattleya.

Nguần gốc cây lan cattleya

Cây lan cattleya tên thường gọi là cát lan được tìm thấy nhiều ở các khu vực rừng nhiệt đớt Rio de Janeiro nơi đang diễn ra Olympic 2016, Sao Paulo, Santa Catarina, Rio Grande do Sul của Brazil, những bông hoa có mùi thơm thoang thoảng mạnh mẽ vươn lên từ thân cây mập mạp và giữa những chiếc lá xanh khỏe khoắn.

Khi những bông hoa lan cattleya khoe sắc rất đẹp gồm những bông hoa cánh to uốn lượn khổng lồ bao quanh nhụy, có tới 3-4 cánh xòe ra bên ngoài, vào những ngày mua hè và mùa thu những cây lan cattleya nở thành màu sắc tươi đẹp nhất.

Phân loại lan cattleya

Hiện nay có rất nhiều những giống lan khác nhau, tuy nhiên về phương diện ngoại hình thì lan cattleya có thể chia làm 2 nhóm rất cụ thể, nhóm lan một lá và nhóm lan 2 lá, hãy cùng lanrungdep.com tìm hiểu cụ thể về các nhóm lan cattleya sau đây:

Lan cattleya nhóm một lá

Đặc điểm khác biệt của lan cattleya nhóm moottj lá là chỉ mỗi cây chỉ mang một lá trên đỉnh. Nhóm lan cattleya này thường cho từ 1-6 hoa trên một lần ra hoa, hoa của cây rất lớn và màu sắc đa dạng , Cattleya eldorado, gaskelliana, labiata, lueddemanniana, mendelii, mossiae, percivaliana, schroederae, trianaei, warscewiczii …

Thân cây lan cattleya thường cao từ 8-30cm tùy vào điều kiện chăm sóc hay môi trường sống tự nhiên, lá của cây có màu xanh đậm dầy, dai, dài khoảng 20cm và rộng tới 7cm khá lớn phải không nào. Khi cây phát hoa mang thân hoa rất lớn có thể lên tới 25cm đường kính, lan cattleya là loai tiêu biểu trong họ nhà lan.

Lan cattleya nhóm hai lá

ở loài lan cattleya khá đặc biệt ở chỗ là mỗi cây mang 2-3 lá trên đỉnh . nhóm này thường cho hoa nhỏ hơn và mọc thành từng cụm như cattleya aclandiae, amethystoglossa, aurantiaca, bowringiana, harrisoniana, intermedia, leopoldii, schilleriana, skinneri, walkeriana …

thân cây lan cattleya nhìn nhỏ hơn và cao hơn, cây có chiều cao trung bình khoảng 60cm và có thể cao hơn 1m nếu chăm sóc tốt. lá cây cũng nhỏ hơn và chỉ khoảng 20cm, lá có màu xanh nhạt.

khi cây lan cattleya phát hoa vươn cao từ một bọc xanh trên đỉnh, mang nhiều hoa có thể tới 15 hoa và nhiều hơn nếu điều kiện chăm sóc tốt, hoa nhỏ hơn và đường kính chỉ từ 10-15cm, cánh hoa cũng thuôn dài hơn.

Trong nhóm Cattleya hai lá phổ biến nhất là Cattleya skinneri

Lan Cattleya là giống cây sống phụ sinh trên những cành cây lớn, tùy vào điều kiện của cây mà cây có thể phát triển trên những phím đá. Thân cao tới 50cm và có 2 mang lá hình bầu dục dài khoảng 10-20cm, rộng 3-6cm trên đỉnh. Khi cây lan Cattleya phát hoa ra từ bọc trên đỉnh của cây trưởng thành, thường mang từ 4-12 hoa, hoa có màu sắc như hồng , tím, vàng , trắng….

Cattleya skinneri có nhiều loài phụ như trắng tuyền, hoặc trắng với họng màu tím.

Cattleya skinneri rất được các nhà lai tạo lan ưa chuộng để dùng làm giống căn bản lai tạo vì chúng rất khoẻ và mau hoa.

Cattleya hardyana là giống lai tự nhiên giữa Cattleya dowiana var aurea và Cattleya warscewiczii được tập đoàn của Hardy tìm thấy năm 1886 và đưa về Anh, khi cây trổ hoa được đặt tên của Hardy. Sau đó ở vườn ươm người ta cũng đã lai tạo giữa hai giống trên và được kết quả tương tự.

Trong thiên nhiên người ta tìm thấy khá nhiều loài Cattleya lai tạo tự nhiên như Cattleya guatemalensis được Linden và Reichenbach tìm thấy ở Guatemala, nó là kết quả của sự thụ phấn tự nhiên giữa Cattleya skinneri và Cattleya aurantiaca. Sau đó ít lâu ở Honduras, Ames và Correll tìm thấy một giống Cattleya mà họ đặt tên là Cattleya pachecoi, thực chất nó chính là Cattleya guatemalensis.

Hoặc như Cattleya brasiliense là giống lai tự nhiên giữa Cattleya bicolor và Cattleya harrisoniana.

Điều kiện trồng và chăm sóc lan cattleya

Khi những cây lan cattleya được đưa về nước ta thì vùng khí hậu phù hợp với lan cattleya là vùng núi các tỉnh phía bắc và các tỉnh phía nam khu vực tây nguyên, khi nhiệt độ cây phát triển tốt nhất là 21 độ vào ban ngày và 16 độ vào ban đêm

Về độ ẩm, lan Cattleya yêu cầu độ ẩm từ 40 – 70%. Để duy trì độ ẩm này, bạn cần lưu ý đến chế độ nước tưới. Tuy nhiên, không nên lạm dụng việc tưới nước vì như đã nói ở trên, lan Cattleya có giả hành mập, dự trữ nước tốt nên tưới nước thường xuyên có thể gây ra tình trạng thừa nước, thối rễ.

Tùy vào từng vùng mà có chế độ nước tưới phù hợp. Chẳng hạn, ở khu vực TP.HCM, có thể tưới mỗi ngày 1 lần vào lúc 10 giờ sáng trong khoảng từ tháng 5 đến tháng 11. Thời điểm từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, gia tăng số lần tưới lên 2 lần/ngày vào lúc 9 giờ sáng và 3 giờ chiều.

Thời điểm từ tháng 3 đến tháng 4, giảm số lần tưới 1 lần/ngày để cây chuẩn bị bước vào mùa nghỉ. Đối với các tỉnh Tây Nguyên, nhất là Lâm Đồng, chỉ cần tưới 1 lần/tuần vào mùa nắng và không tưới vào mùa mưa. Còn các tỉnh phía Bắc thì từng điều kiện từng vùng mà vận dụng linh hoạt chế độ tưới.

ÁNH SÁNG

So với một số giống lan thương mại khác, sự che sáng các loài lan thuộc giống Cattleya thay đổi khác nhau tuỳ loại. Tuy nhiên mức độ che sáng 50%. Có thể áp dụng cho nhiều loài. Lan Cattleya cần ánh sáng nhưng không trực tiếp.

Một giàn che bằng tôn nhựa xanh rất tốt cho việc trồng lan Cattleya. Nếu lan Cattleya được trồng trên sân thượng nhà ở, độ che sáng tốt nhất là 60% tức ánh sáng sử dụng 40%. Trong giàn lan không nên treo các chậu sát vào nhau, phải có một khoản cách giữa các chậu sẽ cho cây nhận đủ ánh sáng và thoáng khí. Tuy nhiên nếu lan được trồng treo cao thì các cây phải được treo sát vào nhau để ngăn chặn bớt gió.

Nếu không có giàn che, lan Caatleya cũng có thể trồng trực tiếp ngoài sáng với điều kiện là các cây phải được trồng từ nhỏ ở các chậu, phải đặt sát vào nhau và tiểu khí hậu nơi đó phải mát và ẩm.

Biểu hiện của một cây lan thừa ánh sáng là lá có thể bị cháy hoặc màu vàng, cây lùn thấp và rất cứng cáp. Ngược lại một cây thiếu ánh sáng, màu xanh lá cây đậm, dáng cây yếu đuối dễ ngã. Một cây Cattleya màu xanh nhạt ánh màu vàng hay tím là cây được trồng ở nơi vừa đủ ánh sáng.

Nếu cây lan Cattleya được trồng ở điều kiện ánh sáng tối ưu, sẽ cho hoa có màu rất thắm, cánh hoa dầy cứng không có khuynh hướng lắc lư, hoa thật to. Còn ngược lại, nếu được trồng ở ánh sáng yếu, cây rất chậm ra hoa và khi ra hoa, hoa thường hay gục xuống, màu nhạt. Qúa nắng cây sẽ còi cọc, ra hoa bé thường hay bị háp nắng hoặc có khuyết tật.

NHU CẦU PHÂN BÓN

Các loài lan thuộc giống Cattleya có thể ra hoa bất kỳ mùa nào trong năm với điều kiện các bộ phận sinh trưởng đủ khả năng phát triển thành một giả hành mới. Chính vì thế, việc bón phân cho lan ngoài mục đích duy trì sự sinh trưởng và phát triển của cây lan, còn là nhằm điều khiển sự ra hoa các loài thuộc giống này (ngoại trừ một số loài rất ít ra hoa theo mùa).

Phân được bón là các loại phân vô cơ, có công thức 30-10-10 dùng cho cây con, 20-20-20 và 15-30-15 dùng cho cây đã trưởng thành, được tưới 1-2 lần tuần, với nồng độ 1gr hay 1 muỗng cà phê pha trong 4 lít nước. Khi các giả hành chớm nụ hoa, ta bón các loại phân 10-20-20 , 6-30-30 với nồng độ và chu kỳ như trên, để đảm bảo một sự đậu hoa chắt chắn, với những hoa to và đẹp.

Nếu cây lan của bạn đã đủ sức khoẻ và bắt đầu mọc chồi mới, bạn muốn có một chậu hoa Cattleya nở trong vòng 3 tháng tới, bạn sẽ thoả mãn yêu cầu bằng cách dùng phân 6-30-30 với cách tưới như trên. Phải nhớ rằng, luôn luôn có sự mâu thuẫn giữa sinh trưởng và phát dục. Một điều kiện bất lợi về sinh trưởng cũng làm cho cây ra hoa.

Do đó khi cây ra hoa nhiều nó sẽ kiệt sức, vì thế cây lan được trồng theo đúng nhu cầu về môi trường sống của nó mà hoa ra kém, thì bạn nên xem lại trong quá trình nuôi dưỡng có lầm lẫn gì không? Một cây lan đến tuổi trưởng thành có đủ sức khỏe, tất nhiên sẽ phát dục. Vì thế nếu cây yếu, ta không nên thúc cây ra hoa, cây sẽ bị mất sức. Sự thúc đẩy lan ra hoa chỉ được dùng khi cây mạnh khoẻ hoặc trong vài trường hợp đặc biệt.

Trước mùa ngừng tăng trưởng một tháng, trong suốt tháng 3, bạn bón cho lan loại phân 10-20-30 hoặc 6-30-30 để tạo một sự cứng cáp cho cây trước mùa nghỉ trong tháng 4, vào mùa này ta sẽ ngưng tưới phân hoàn toàn.

cây lan Cattleya phát triển tốt và nở rất đẹp

Mùa nghỉ của lan Cattleya

Cattleya là một giống lan có mùa nghỉ, ở điều kiện khí hậu và thời tiết VN, ta nên cho cây lan Cattleya nghỉ mỗi năm một tháng. ở các tỉnh phía nam mùa nghỉ của Cattleya là trong suốt tháng 4, các tỉnh phái bắc trong tháng 1. Các tỉnh từ Thuận hải đến Thừa thiên mùa nghỉ bắt đầu trong tháng 8.

Trong mùa nghỉ, cây không đòi hỏi dinh dưỡng và nước tưới (vì thế trong mùa này nên để cây vào chổ khô và mát) chỉ duy trì lượng nước tưới 1lần/ ngày. Tăng độ che sáng thêm 10% để giảm nhiệt độ, nhiệt độ thích hợp trong mùa nghỉ của Cattleya càng thấp càng tốt, khoảng 10 độ C cho vùng lạnh và 25 độ C cho vùng nóng.

THAY CHẬU VÀ NHÂN GIỐNG CATTLEYA

Lan Cattleya trồng và phát triển trong chậu dù cẩn thận thế nào đi nữa cũng có một số rễ bị thối. Ngoài ra lan Cattleya phát triển rất nhanh, do đó việc thay chậu phải được thực hiện sau một thời gian trồng khoản 2 năm. Việc thay chậu nên tiến hành đồng thời với việc nhân giống. Khi ta quan sát thấy giả hành bắt đầu mọc ra khỏi mép chậu thì ta nghĩ đến việc thay chậu. Vì lan Cattleya có giả hành nên khi thay chậu rất dễ bị xốc.

Chậu lan Cattleya với 10 giả hành, có thể cắt trước đó 3-4 đoạn, 4 tháng trước mùa nghỉ, và để nguyên tại chỗ. Trét sơn hoặc vôi vào vết cắt (cho mau lành thẹo), rồi phun hổn hợp thuốc trừ nấm và thuốc kích thích ra rễ B1… Khi đến mùa nghỉ mỗi đoạn sẽ có một giả hành mới vừa đủ trưởng thành để chịu đựng trong mùa nghỉ, khi mùa mưa đến, ta tách mỗi đoạn ra và đem trồng vào một chậu mới. Tách chiết kết hợp với việc thay chậu vào đầu mùa mưa sẽ đảm bảo cho chậu lan đủ khả năng trổ hoa ngay trong năm đó.

Muốn thay chậu Cattleya, ta ngâm chậu vào một thau nước có pha thuốc ngừa rêu, trong thời gian nửa giờ đến 1 giờ, các rễ sẽ tróc ra. Dùng kéo nhọn đã khử trùng cắt bỏ những rễ thối. Những rễ quá dài thì cắt chừa lại một đoạn khoản 10cm. Cột chặt cây lan vào chậu mới và đặt chậu vào chỗ ẩm mát đến khi ra rễ. Luc ấy mới bắt đầu cho giá thể vào chậu và đưa chậu trở về vị trí cũ.

Sau khi thay chậu, phung 1 lần thuốc kích thích ra rễ B1. Sau đó để cây khô không tưới nước 1 tuần khi mới thay chậu và lần đầu tiên tưới nước trở lại là dung dịch Atonik+Root – Plex 1cc pha chung 4 lít nước.

Lưu ý: Không bao giờ đặt giá thể vào chậu trước khi cây ra rễ. Nếu bạn sợ giả hành nhăn nheo vì mất nước thì có thể để tạm vài cục than to dưới đáy chậu là đủ.

THAY CHẬU VÀ NHÂN GIỐNG CATTLEYA và chuẩn bị phát triển

Phòng trừ sâu bệnh trên cây lan Cattleya

các loài rệp son ánh màu nâu, các loài này thường bám vào lá, giả hành căn hành để hút nhựa. Nhưng nguy hiểm hơn cả là loài rệp này sẽ bám vào các mắt ngủ, hút nhựa lâu ngày sẽ làm các mắt ngủ chết đi. Loại rệp này lúc còn nhỏ bò đi kiếm chổ hút nhựa cây, lớn lên thay vỏ rụng hết chân nên ở yên một chỗ. Vật thể màu nâu hình tròn mà ta thấy chỉ là một lớp vỏ che chở cơ thể rệp, nếu ta làm lệt vị trí của vỏ sẽ gây tử vong cho rệp.

1.Rệp son ánh màu nâu

Loại dán cánh và bọ trĩ cũng thường hay cắn phá rễ, và chỉ xuất hiện trong các giá thể cấu tạo bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn vụn hoặc do sử dụng quá nhiều các loại phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân bò vv… Có thể trừ chúng dễ dàng bằng các thuốc sát trùng. Tốt hơn hết là ngừa chúng theo chu kỳ 2 tháng /lần, bằng các loại thuốc nói trên.

Trong vườn lan ở những nơi qúa ẩm, thường xuất hiện các loài ốc sên trong các chậu lan, không những ăn hết rễ non mà còn tiết ra chất nhờn làm thối các chồi mới mọc. Loại trừ các loài này bằng các mồi có trôn metandehit hay cải xà lách đặt trong rổ để ở các góc vườn các loài ốc sẽ ăn xà lách ban đêm, ta dùng đèn bắt chúng.

Bệnh thối đọt, thối lá ở Cattleya, có thể bắt đầu từ sự cháy nắng, sau đó các mầm bệnh và virut lan truyền rất nhanh chóng. Nhiễm bệnh có thể ở lá, giả hành hay căn hành. Phần nhiễm bệnh mềm đi có màu nâu sẫm và lan nhanh.

Tốt nhất là cắt bỏ những phần bị xâm nhiễm và bôi vết cắt bằng Vadơlin+Benlate cho đến khi không còn dấu hiệu mềm thối nơi mặt cắt ấy. Phần bị bệnh nên huỷ bỏ ở nơi thật xa bằng lửa. Trồng lan ngừa bệnh hơn trị bệnh, hàng tháng tốt nhất nên ngừa thường xuyên bằng các thuốc trừ nấm, thuốc rầy và nhất là làm vệ sinh môi trường, cỏ rác, diệt côn trùng, cây sẽ không bị mắc bệnh.

2.Bệnh thối đen (black rot) hại hoa lan cattleya:

Bệnh thối đen (black rot) hại hoa lan cattleyaThường gặp vào mùa mưa ở những vườn có độ ẩm cao hoặc tưới nước quá nhiều. Bệnh này thường gây thiệt hại nghiêm trọng. Cây hoa lan cattleya thường chết nhiều và nhanh chóng, nhất là đối với cây con.

Bệnh này thường xuất hiện ở gốc và rễ sau đó lan dần lên thân cây. Ban đầu phát sinh ở chồi non làm chồi non thối và có màu nâu. Khi cầm vào thì rời khỏi thân dễ dàng, mềm nhũn và đầy nước.

Ở cây hoa lan cattleya đầu tiên bệnh thường phát sinh từ rễ, gốc rồi lan nhanh lên thân. Cây sẽ không thối hay rời ra như ở Dendrobium Pompadour nhưng chúng sẽ khô và chết ngay trên chậu.

Cây bị bệnh sẽ lan nhanh sang cây khác. Nguyên nhân là do nấm Collectotrichum sp và Phytophthora sp.

Nhưng phần lớn là do nấm Phytophthora sp. gây ra. Việc bón phân hoà tan không hết khi tưới cho cây sẽ làm cây bầm ngọn và làm nấm bệnh dễ gây hại. Ngoài ra trong mùa mưa, nếu tưới phân có hàm lượng đạm cao cũng là nguyên nhân gây bệnh cho cây hoa lan cattleya.

Biện pháp phòng trị: Ở cây con thường dễ bị bệnh hơn, nên tách cây bị bệnh ra riêng và sử dụng thuốc ngừa cho những cây còn lại bằng cách phun hay nhúng cả cây vào dung dịch thuốc nấm. Ở cây lớn thì cắt bỏ phần bị thối, nếu thối đọt thì rút bỏ đọt và phun thuốc nấm vào. Các thuốc diệt nấm có thể sử dụng la: Kasumin, TopsinM, CuzateM8, Score, super Tilt… theo nồng độ khuyến cáo trên bao bì.

3.Bệnh đốm vòng (Anthracnse):

Lá cây hoa lan cattleya có chấm tròn màu nâu đỏ, nâu cháy rồi lan rộng ra thành nhiều vòng tròn đồng tâm. Sau cùng sẽ khô cháy. Dấu vết to nhỏ tuỳ theo từng loại lan và tuỳ theo từng môi trường mà nấm phát triển. Nếu mưa nhiều thì lá sẽ bị thối ngay.

Nguyên nhân là do nấm Glocosporium sp. và Collectotrichum sp. gây ra. Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa nên phải phòng ngừa trước, thường xử lý bằng cách cắt bỏ lá bị bệnh và phun các loại thuốc như: Mancozep, Dithal, Vicaben,… theo nồng độ khuyến cáo.

4.Bệnh khô lá (Leaf blight):

Bệnh khô lá Leaf blightệnh này thường gặp nhiều như bệnh đốm vòng. Hai bệnh này thường phát sinh cùng một lúc nên bệnh này càng trầm trọng hơn. Lúc đầu bệnh làm cho lá bị khô và biến thành màu nâu nhạt. Thường khởi đầu bằng một chấm đen ở trên lá. Có thể từ đầu lá khô dần vào hay từ gốc lá lan nhanh lên rồi khô hết cả lá.

Nguyên nhân là do nấm thuộc giống Phylostica. Thường phát triển do bào tử và phát tán trong không khí nhờ gió.

Biện pháp phòng trị: Phun thuốc Score hay Super Tilt, phun 5ngày/lần cho đến khi cây hoa lan cattleya hết bệnh.

5.Bệnh héo rễ (Wilt) hại cây hoa lan cattleya:

Bệnh héo rễ Wilt hại cây hoa lan cattleyaBệnh héo rễ là bệnh thông thường nhưng không kém phần quan trọng. Có thể nói rằng trừ Địa lan không bị bệnh này và nó là trở ngại lớn cho những người trồng phong lan.

Hiện tượng: Rễ khô dần, cây còn nhỏ gặp bệnh này có hiện tượng lá úa vàng từ dưới lên và chết cả cây. Đối với cây hoa lan cattleya đã phát triển tốt thì cây không chết nhưng rễ bị khô mục và sẽ làm cho cây chậm phát triển. Nếu rễ khô nhiều thì cây càng yếu nhiều.

Nguyên nhân: Do nấm Selectrotium rolfsii gây nên, còn gọi là nấm hạch. Những hạch này có thể tồn tại trong môi trường rất lâu. Khi có điều kiện ẩm độ và nhiệt độ cao những hạch này phát triển thành sợi nấm và gây bệnh rất nhanh. Nếu không chữa trị ngay thì có thể làm hư hết cả vườn hoa lan cattleya.

Biện pháp phòng trị: Có thể dùng các loại thuốc như Anvil, Sumi eight…. Phun vào phần gốc rễ, phun 2 lần/ tuần khi bắt đầu chớm bệnh.

Tác nhân gây bệnh thối thân (thối đen) trên lan Cattleya:

Do nấm Phytophthora palmivora, Phytophthora cactorum, Shroet. Theo tài liệu của Hội hoa lan Hoa Kỳ còn có thêm tác hại của nấm Pythium ultimum, Trow. cùng có một lúc hoặc riêng lẻ.

Thời gian thường xuất hiện bệnh thối đen trên lan Cattleya:

Thường gặp vào mùa mưa ở những vườn cattleya có độ ẩm cao hoặc tưới nước quá nhiều. Bệnh thối đen thường gây thiệt hại nghiêm trọng. Việc bón phân hoà tan không hết khi tưới cho cây sẽ làm nấm bệnh dễ gây hại. Ngoài ra trong mùa mưa hoặc mùa lạnh, nếu tưới phân có hàm lượng đạm cao cũng là nguyên nhân gây thối thân lan cattleya.

Dấu hiệu nhận biết bệnh thối đen trên lan Cattleya:

Bệnh này thường xuất hiện ở gốc và rễ sau đó lan dần lên thân cây. Ban đầu phát sinh ở chồi non có màu nâu, sau đó làm thối chồi non, khi cầm vào thì rời khỏi thân dễ dàng, mềm nhũn và đầy nước.

Khi bóp nhẹ, chúng ta sẽ thấy hiện tượng các thân bị bệnh mềm yếu và rỉ ứa nước.

Chúng sẽ khô dần và chết ngay trên chậu, cây bị bệnh sẽ lan nhanh sang cây khác. Cây thường chết nhiều và nhanh chóng, nhất là đối với cây cattleya con.

Cách phòng trị bệnh thối đen trên lan Cattleya:

Ở cây cattleya con thường dễ bị bệnh hơn, nên tách cây bị bệnh ra riêng và sử dụng thuốc ngừa cho những cây còn lại bằng cách phun hay nhúng cả cây vào dung dịch thuốc trị nấm.

Ở cây cattleya trưởng thành thì cắt bỏ phần bị thối, nếu thối đọt thì rút bỏ đọt và phun thuốc nấm vào. Để cắt bỏ phần bị bệnh của cây cattleya, dùng một mảnh khăn bằng vải sạch bao quanh khu vực lây nhiễm để đánh dấu. Kiểm tra thận trọng phần mới cắt, đôi lúc chúng ta có thể thấy sắc biến sang nâu nhạt trên các chấm mao mạch nhất là trên giả hành. Điều này cho thấy sạch bệnh trên bề mặt của giả hành.

Các thuốc diệt nấm để điều trị như: Aliette 80 WP, Kasumin, TopsinM, CuzateM8, Score, super Tilt,… theo nồng độ khuyến cáo trên bao bì.

Cuối cùng, một vài nhà vườn trồng lan khuyến cáo sử dụng phân có tỉ lệ canxi cao vào mùa Đông – Xuân để tránh bệnh thối đen ở cây non.

Aliette 80 WP là thuốc trừ nấm có tính lưu dẫn hai chiều từ lá xuống rễ và ngược lại. Phun ở nồng độ 1 – 2‰. (phần ngàn) phun cách nhau 5 – 7 ngày để trừ bệnh và 10 – 15 ngày một lần để phòng bệnh. Phun lúc bệnh chớm phát hoặc phun phòng vào thời điểm bệnh thường phát sinh nặng trong năm là tốt nhất.

Rệp son (Scale insects): Là loại rệp có vỏ màu nâu che chở cho cơ thể rệp. Các loài này thường bám vào lá, giả hành và ngay cả trên căn hành để hút nhựa. Nguy hiểm hơn là các loài này sẽ bám vào những mắt ngủ hút nhựa làm cho các mắt ngủ bị chết đi.

Các loài này phải phòng trừ thường xuyên nếu không sẽ sinh sản rất nhanh và gây tác hại cho vườn không ít. Phòng trừ bằng cách tiêu diệt bằng tay, dùng các thuốc mạnh như Regent, Lannate, polytrin,… theo nồng độ khuyến cáo.

Dán cánh và bọ trĩ (Thrips): Thường xuất hiện trong các giá thể có cấu tạo bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn vụn hoặc do sử dụng quá nhiều các loại phân hữu cơ dưới dạng xác như: Bánh dầu, phân bo,… có thể dùng các loại thuốc sát trùng như Bassa, confidor, … sử dụng nồng độ theo khuyến cáo trên bao bì , nên phun ngừa 2lần/ tháng.

Ốc sên, nhớt: Phá hoại rễ non và tiết ra những chất làm thối các chồi mới mọc. Cần rải thuốc diệt sên nhớt vào những khi có thời tiết quá ẩm.

Nhện đỏ (red spider mites): Là côn trùng rất nhỏ, không dài hơn 1/2 mm, dưới kính lúp quan sát có dạng như con rệp, có 8 chân, nhện khi còn non thường có màu vàng, con trưởng thành chuyển sang màu đỏ. Xuất hiện nhiều vào mùa khô, ít hơn vào mùa mưa.

Sống ẩn nấp dưới lá già thành từng đám, nơi nhện ẩn nấp lá biến thành những chấm trắng nhỏ sau đó nối với nhau biến thành màu đen và héo tàn. Rệp đỏ sinh sôi và phát triển rất nhanh, khi phát hiện phải diệt trừ ngay nếu không cây sẽ ngừng phát triển. Phải dùng thuốc thường xuyên và liên tục để diệt cả con già và con đẻ trứng, các thuốc thường dùng để phòng trừ nhện đỏ là: Commite, Nissorun … dùng theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì và thời gian xịt tốt nhất vào lúc 8-9 giờ sáng khi có nắng thì hiệu quả tiêu diệt cao.

Rầy bông (Mealy bugs): Có cơ thể mềm nhũn, bên ngoài được bao bọc bằng một lớp màu trắng giống như bông và bóng như sáp. Trong phân của rệp bột này để nhử kiến đến và tha trứng đi khắp nơi và là nguồn thức ăn của nấm bồ hóng (Sacty molds).

Nấm này không làm hại đến cây, trên lá những nơi có nấm mọc thì không nhận được ánh sáng để quang hợp. Khi rệp bột hút nhựa cây lan, chúng thường tiết ra một số chất độc làm cho cây lan ngừng phát triển, xung quanh chỗ nấm mọc có màu vàng và lá sẽ khô héo. Rệp bột được trị bằng các loại thuốc sâu, rệp nhưng phải pha cùng với chất dính để phun mới có hiệu quả.

6.Bệnh thối đen (black rot)

Thường gặp vào mùa mưa ở những vườn có độ ẩm cao hoặc tưới nước quá nhiều. Bệnh này thường gây thiệt hại nghiêm trọng, cây thường chết nhiều và nhanh chóng, nhất là đối với cây con. Bệnh này thường xuất hiện ở gốc và rễ sau đó lan dần lên thân cây.

Ban đầu phát sinh ở chồi non làm chồi non thối và có màu nâu, khi cầm vào thì rời khỏi thân dễ dàng, mềm nhũn và đầy nước. Ở Cattleya đầu tiên bệnh thường phát sinh từ rễ, gốc rồi lan nhanh lên thân. Cây sẽ không thối hay rời ra như ở Dendrobium Pompadour nhưng chúng sẽ khô và chết ngay trên chậu, cây bị bệnh sẽ lan nhanh sang cây khác.

Nguyên nhân là do nấm Collectotrichum sp và Phytophthora sp, nhưng phần lớn là do nấm Phytophthora sp. gây ra. Việc bón phân hoà tan không hết khi tưới cho cây sẽ làm cây bầm ngọn và làm nấm bệnh dễ gây hại. Ngoài ra trong mùa mưa, nếu tưới phân có hàm lượng đạm cao cũng là nguyên nhân gây bệnh.

7.Bệnh đốm vòng (Anthracnse)

Lá có chấm tròn màu nâu đỏ, nâu cháy rồi lan rộng ra thành nhiều vòng tròn đồng tâm, sau cùng sẽ khô cháy. Dấu vết to nhỏ tuỳ theo từng loại lan và tuỳ theo từng môi trường mà nấm phát triển, nếu mưa nhiều thì lá sẽ bị thối ngay.

8.Bệnh khô lá (Leaf blight):

Bệnh này thường gặp nhiều như bệnh đốm vòng, hai bệnh này thường phát sinh cùng một lúc nên bệnh này càng trầm trọng hơn. Lúc đầu bệnh làm cho lá bị khô và biến thành màu nâu nhạt, thường khởi đầu bằng một chấm đen ở trên lá, có thể từ đầu lá khô dần vào hay từ gốc lá lan nhanh lên rồi khô hết cả lá.

Nguyên nhân là do nấm thuộc giống Phylostica, thường phát triển do bào tử và phát tán trong không khí nhờ gió.

Biện pháp phòng trị: Phun thuốc Score hay Super Tilt, phun 5ngày/lần cho đến khi cây hết bệnh.

9.Bệnh héo rễ (Wilt):

Bệnh héo rễ là bệnh thông thường nhưng không kém phần quan trọng. Có thể nói rằng trừ Địa lan không bị bệnh này và nó là trở ngại lớn cho những người trồng phong lan.

Hiện tượng: Rễ khô dần, cây còn nhỏ gặp bệnh này có hiện tượng lá úa vàng từ dưới lên và chết cả cây. Đối với cây đã phát triển tốt thì cây không chết nhưng rễ bị khô mục và sẽ làm cho cây chậm phát triển, nếu rễ khô nhiều thì cây càng yếu nhiều.

Nguyên nhân: Do nấm Selectrotium rolfsii gây nên, còn gọi là nấm hạch, những hạch này có thể tồn tại trong môi trường rất lâu, khi có điều kiện ẩm độ và nhiệt độ cao những hạch này phát triển thành sợi nấm và gây bệnh rất nhanh, nếu không chữa trị ngay thì có thể làm hư hết cả vườn.

Biện pháp phòng trị: Có thể dùng các loại thuốc như Anvil, Sumi eight, … phun vào phần gốc rễ, phun 2 lần/ tuần khi bắt đầu chớm bệnh.

10.Bệnh thối mềm(Soft rot):

Hiện tượng: Từ một chấm nhỏ bắt nguồn từ một dấu bầm trên ngọn lá do giọt nước mưa quá mạnh gây ra rồi lan nhanh thành màu nâu như bị phỏng nước sôi, chỉ cần sờ tay vào một tí đã thấy dính tay, sau đó sẽ thối hết cả chồi.

Nguyên nhân: Do vi khuẩn Erwinia Carotovora gây nên, thường gặp ở những vườn có độ ẩm cao, chăm sóc không đầy đủ và phát triển mạnh vào mùa mưa. Thường vi khuẩn này xâm hại đến cây qua các vết thương hoặc qua vết cắn của sâu bọ và lây lan rất mạnh, cây có thể chết sau 2-3 ngày nhiễm bệnh.

Biện pháp phòng trị: Cắt phần bị thối rồi đem cả cây ngâm vào dung dịch Kasumin 5g/lit trong vòng 15 phút hoặc dùng Agrimycin. Ngưng tưới nước 2-3 ngày sau khi xịt thuốc. Trong trường hợp bị bệnh nặng, nên lấy cây ra khỏi chậu rồi ngâm vào nước thuốc trên, sau đó chuyển sang qua chậu mới. Giá đựng chậu lan bị bệnh dùng dung dịch formol tỉ lệ 1:50 pha với nước và rửa sạch. Sau đó cần phun xịt lại toàn bộ vườn lan để vườn lan hoàn toàn hết bệnh.

11.Bệnh thối nâu (Brown rot)

Hiện tượng: Ở giống lan Cattleya xuất hiện những chấm màu xanh đậm trên lá, vết bệnh hình tròn, lan rộng rất nhanh. Tế bào ở nơi vết bệnh biến thành màu nâu hay đen, mềm nhũn và chứa đầy nước. Nếu để lâu các vết bệnh này sẽ lan ra cả cây rất nhanh. Ở Cattleya thì dấu hiệu bình thường gặp ở lá và khó lan xuống thân cây hơn.

Nguyên nhân: Do vi khuẩn Phytomonas gây ra cộng với sự tổn thương cơ học trong mùa mưa.

Biện pháp phòng trị: Hạn chế các nguyên nhân gây tổn thương cơ học cho cây trong mùa mưa, giữ cho vườn lan không bị quá ẩm. Dùng kháng sinh trong nông nghiệp như Agrimycin phun cho cả vườn và ngưng tưới nước 2-3 ngày. Có thể dùng 1gram Streptomycin+2viên Tetracylin 500 hoà tan vào 1,5 lít nước để trị bệnh cho cây.

Các biểu hiện của vườn lan bị virus thường thấy như lá có đốm trong, màu xanh không đều, có chỗ xanh nhạt, có chỗ xanh đậm. Hoa có màu không đều xen lẫn những vệt trắng, hoa nhỏ, cành ngắn. Cây thường cằn cỗi, không phát triển được. Ở Cattleya thường gặp virus gây nên bệnh sọc trắng ở hoa.

Bệnh virus rất dễ lây lan qua dụng cụ tách chiết, qua các côn trùng châm hút gây hại.

Biện pháp phòng trị: Không có cách chữa trị nào khác ngoài việc phải đốt bỏ cây bị bệnh, khử trùng dụng cụ tách chiết và vệ sinh vườn lan.

Tóm lại: Trong việc phòng trị bệnh cho lan không phải luôn luôn sử dụng thuốc mà quan trọng hơn là phải vệ sinh môi trường thật tốt, sử dụng phân bón hợp lý để tăng tính kháng bệnh cho cây và chế độ tưới tiêu hợp lý để hạn chế sự phát triển nguồn bệnh.Vấn đề này rất quan trọng trong phương thức nuôi trồng lan đại trà để kinh doanh